/mj/

Elke individuele klank heeft een eigenheid die betekenisvol is voor onze stemgeving en zang. Elke klank resoneert op een specifieke manier in ons lijf. Tijdens klankcoaching onderzoeken we met klankoefeningen wat de mogelijkheden van onze stem zijn. Eén van de klanken die daarbij bijzonder krachtig is, kent geen letterweergave in het Nederlands of andere ons bekende talen. Deze klank /mj/ is een combinatie van /m/ en /j/: de nasale stemhebbende /m/ wordt gelijktijdig geleid door de brede ontspannen tong van de /j/ tegen het verhemelte. Kathelijn van Dongen gebruikt deze klank veelvuldig met succes in haar coachings als resonans oefening. Huub Prüst maakte een ontwerp, een ligatuur, voor de klankletter. Op deze site meer informatie over de klank /mj/ en de klankletter.

Klank /mj/

De stemgeveving van de klank is vergelijkbaar met de stemgeving van /m/, echter met tegelijkertijd de tong geheel tegen het verhemelte. Dit is de tongstand in ontspanning. /m/klank en /j/tongstand vinden tegelijkertijd plaats. Dit is een wezenlijk verschil met bijvoorbeeld de /nj/, zoals in 'Spanje', die een /n/-begin en een /j/-einde heeft. Bij /mj/ vindt dit tegelijkertijd plaats. /mj/ verschilt ook wezenlijk van de bekendere /ng/ zoals omdat deze laatst meer de achterkant van het verhemelte en neusholte aanspreekt.

Daarmee brengt /mj/klank brengt ons sterke resonantie in de voorhoofdsholte vanuit een ontspannen tong de mondholte. Het is een genot om deze klank te laten klinken en geeft met een weldadige toonvorming de basis voor zang.

Onderstaand geluidsfragment geeft een impressie van de klank en resonantie van /mj/.

Klankletter

Voor de vormgeving van het symbool voor de klank /mj/, begonnen we in een directe combinatie van de letters 'm' en 'j'. Inspiratie kwam daarna uit het Spaans. Deze Romaanse taal kent de ñ, 'n' met tilde '~', uitgesproken als /nj/ een /n/-begin en een /j/-einde zoals 'mañana' en 'España'. Een 'm' met tilde combinatie bestaat niet, maar komt in de richting van een letter die we zochten. Uiteindelijk hebben we gekozen voor een vormgeving met de tilde onder de 'm'.

Deze vormgeving is een ligatuur. De vorm weerspeigelt de brede tongstand, met de tong ontspannen tegen het verhemelte zoals in de /j/klank, die tijdens de /mj/ klinkt. Dit geeft het symbool een sierlijke beweeglijkheid die het stromen van de klank weergeeft. Enerzijds heeft het symbool de geaardheid van /m/, en tegelijkertijd het stromende, weerspeigelt in de tilde.

Een mooie beeldende connotatie hierbij is: de 'slur', of tilde, als symbolisch voor de tong, en de bogenvorming van de 'm' als symbolisch voor de klankruimten in ons hoofd.

Klankoefening

Kathelijn van Dongen bedacht deze klankoefening omdat soms de neurie op /m/ toch nog vaak met veel keelspanning gedaan wordt. De /mj/ zorgt ervoor dat deze keelspanning vermindert. Tijdens deze neurie toon, zijn de lippen gesloten net als bij de /m/. Maar een bijzondere aanvulling is, dat de tong in rustpositie is bij /mj/. Dan ligt de tong ontspannen en in het geheel boven tegen het gehemelte aan met de voorkant van de tong achter de boventanden. Dat zorgt voor ontspannen spieren rondom het strottenhoofd, zodat je de met gemak heel vol in je "masker" kunt laten klinken.

Dit is een fijne oefening die je met de /mj/ kunt doen. Leg je tong in rustpositie, alsof je bijvoorbeeld nog wat chocolade van een reep proeft op je gehemelte. De tong is zodanig ontspannen, dat ze altijd in staat is te bewegen. Begin op een g (zoals op de afbeelding) en ga dan steeds een halve toon lager tot de d en daarna start je weer op de g en ga steeds dan halve toon omhoog tot de d’ (of hoger indien het lekker in je stem voelt.) Je zult merken dat dit eenweldaad voor je stem is en het zingen soepel en gemakkelijk gaat.

Beleving

De /mj/ klank geeft richting aan de toonvorming in het voorhoofd met verbinding naar ons hele lijf. Het geeft de vertrouwdheid van /m/ in combinatie met de lichtheid die ontstaat door de tong tegen het verhemelte.

Cursist: "Bij mij roept de klank /mj/ het beeld op van een kat: het snorren van een kat heeft een vertrouwd geluid dat tegelijkertijd lichtheid in zich heeft.

Dezelfde lichtheid waarmee de kat bijna vanuit een zittende houding bovenop de kast springt. In de zittende kat die op zijn gemak is, zie ik zelfs de vorm van /mj/ in de poten met de staart gekruld voor zich."